คลีนรูม (Cleanroom) หรือที่เรียกกันทั่วไปว่า ห้องปลอดฝุ่น เป็นพื้นที่ที่มีการควบคุมความสะอาดอย่างเข้มงวด โดยเน้นการลดปริมาณมวลสารหรืออนุภาคในอากาศให้น้อยที่สุด พร้อมควบคุมสภาพแวดล้อม เช่น อุณหภูมิ ความชื้น และความดัน เพื่อให้สอดคล้องกับมาตรฐานที่กำหนดสำหรับการใช้งานเฉพาะทาง
ประเภทของ ห้องคลีนรูม
1. ห้องคลีนรูม สำหรับควบคุมฝุ่น (Industrial Cleanroom: ICR)
เหมาะสำหรับอุตสาหกรรมที่ต้องการควบคุมฝุ่น เช่น การผลิตอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์ ชิปวงจร คอมพิวเตอร์ และสมาร์ทโฟน โดยใช้ระบบแรงดันบวก (Positive Pressure) เพื่อป้องกันฝุ่นเข้าห้อง ซึ่งช่วยลดความเสี่ยงของความเสียหายจากการปนเปื้อน
2. ห้องคลีนรูม สำหรับควบคุมเชื้อโรค (Biological Cleanroom: BCR)
ใช้ในอุตสาหกรรมยา ห้องปฏิบัติการทางชีววิทยา หรือห้องผ่าตัด โดยควบคุมการแพร่กระจายของแบคทีเรียและไวรัส ด้วยระบบความดันลบ (Negative Pressure) เพื่อป้องกันการไหลเวียนของเชื้อออกไปยังภายนอกห้อง
3. ห้องคลีนรูม สำหรับชีววัตถุอันตราย (Biohazard Cleanroom)
เป็นห้องปลอดเชื้อที่ใช้กับงานวิจัยหรือการจัดการกับเชื้อไวรัสและสารอันตราย โดยต้องมีความดันลมน้อยกว่าบริเวณโดยรอบ เพื่อป้องกันการแพร่กระจายสู่ภายนอก
วิธีรักษามาตรฐานของห้องคลีนรูม
1. ป้องกันสิ่งสกปรกจากภายนอก
· ใช้ HEPA Filter
· ใช้ Air Washer หรือระบบล้างตัวด้วยอากาศ
· ควบคุมความดันให้เหมาะสม
2. ลดการสร้างฝุ่นจากภายใน
· พนักงานต้องสวมชุดเฉพาะ
· เคลื่อนไหวอย่างระมัดระวัง
· เลือกใช้วัสดุที่ไม่ก่อให้เกิดฝุ่น
3. ลดการสะสมของฝุ่นในพื้นที่ต่างๆ
· ผนังต้องออกแบบให้ทำความสะอาดง่าย
· มีแผนการทำความสะอาดที่ชัดเจน
4. ควบคุมการระบายอนุภาคสู่ภายนอก
· อากาศบางส่วนควรถูกปล่อยออกโดยระบบกรองหรือการดูดออกเฉพาะจุด
การจัดระดับความสะอาดของคลีนรูม (Cleanroom Classification)
• Class 10: ไม่เกิน 10 อนุภาค (≥0.5 ไมครอน) / ลูกบาศก์ฟุต
• Class 100: ไม่เกิน 100 อนุภาค
• Class 1,000: ไม่เกิน 1,000 อนุภาค
• Class 10,000: ไม่เกิน 10,000 อนุภาค
• Class 100,000: คลีนรูม ไม่เกิน 100,000 อนุภาค
ระดับความสะอาดเหล่านี้เป็นมาตรฐานสากลที่ใช้เพื่อกำหนดความเหมาะสมของ ห้องปลอดฝุ่น สำหรับแต่ละประเภทงาน
หากคุณกำลังวางแผนออกแบบหรือสร้าง ห้องคลีนรูม การเลือกประเภทห้องและระบบที่เหมาะสมคือหัวใจสำคัญที่จะช่วยควบคุมคุณภาพของกระบวนการผลิต และรักษาความปลอดภัยต่อสินค้าและบุคลากรในระยะยาว